Vài lưu ý khi cung cấp chất trung vi lượng cho cây trồng

Vài lưu ý khi cung cấp chất trung vi lượng cho cây trồng Lê Thanh Tùng Hiện nay, một số dưỡng chất trung lượng như Can xi (Ca), Ma giê (Mg), Lưu huỳnh (S) và các chất vi lượng như Đồng (Cu), Kẽm (Zn), Bo (B), Mangan (Mn), Molipden (Mo), Sắt (Fe), Clo (Cl)…đã được chú ý nhiều trong canh tác cây trồng. Có nhiều quan điểm về đánh giá các dưỡng chất này trong đất và cách cung cấp cho cây trồng. Theo PGS.TS Nguyễn Bảo Vệ, Khoa NN và SHUD trường Đại Học Cần Thơ, lượng dinh dưỡng tính bằng kg cây lúa lấy từ đất để tạo ra 1 tấn hạt gồm: N (đạm): 17,5; P (lân): 3,0; K (ka-li): 17,0; Ca (can-xi): 4,0; Mg (Ma-giê): 3,5; S (lưu huỳnh): 1,8; Fe (sắt): 0,5; Mn (măn-gan) 0,5. Khái quát hàm lượng một số các dưỡng chất trong đất ở ĐBSCL như sau: 0,1% N; 0,1% P2O5; 3,9% K2O; 0,57% CaO; 1,72% MgO; 63,5% SiO2; 13,53% Al2O3; 5,64% Fe2O3; 0,09% MnO… Tác dụng của các chất trung vi lượng đối với đất và cây trồng đã được đề cập rất nhiều, như can xi là thành phần của màng tế bào, giúp cho màng tế bào vững chắc, .. Magiê là thành phần cấu tạo của diệp lục tố, thúc đẩy hấp thụ và vận chuyển lân,.. Lưu huỳnh liên quan đến hoạt động trao đổi chất của Vitamin, giúp cấu trúc của protein được vững chắc, Bo ảnh hưởng đến hoạt động của một số enzim, tác dụng tăng khả năng thấm ở màng tế bào, làm cho việc vận chuyển hydrat carbon được dễ dàng. Bo liên quan đến quá trình tổng hợp protein, liqnin, thiết yếu đối với sự phân chia tế bào và quá trình thụ phấn ở cây… Tuy nhiên, để phát triển bình thường, cây trồng cần một tỉ lệ xác định các nguyên tố cần thiết cho quá trình sống, khi tỉ lệ này đạt mức cân bằng thì cây trồng phát triển và cho năng suất cao, các nguyên tố dinh dưỡng có mối tương tác với nhau nên việc cung cấp nguyên tố này sẽ tác động đến một hay một số nguyên tố khác, khi bón nguyên tố này làm cây hút nhiều hơn nguyên tố khác làm năng suất tăng lên đó là tương tác dương hoặc ngược lại khi bón nguyên tố này làm cây hút ít hơn nguyên tố khác và năng suất giảm đó là tương tác âm. Do vậy việc cung cấp các chất trung vi lượng cho cây trồng trước hết cần phải được xem xét hàm lượng các chất này có trong phân bón và có trong đất, tỉ lệ phù hợp của các chất trung vi lượng có trong phân bón cho biết các chất này có thể phát huy tác dụng trong đất và được cây trồng hấp thu hay không, sự hiện diện của các chất này phải dựa trên cơ sở cân bằng hóa học trong phân bón và trong đất. Mặt khác, các chất tan khi phun phân bón lá xâm nhập vào lá qua các đường sau: Qua lớp cutin – sáp; qua khe hỡ trên lớp biểu bì; qua khí khẩu và qua màng tế bào và sự hấp thu của lá còn chịu ảnh hưởng của chất bám dính & chất làm mềm lớp sáp; kích thước chất tan và thành phần trong phân bón lá Từ những đặc điểm trên đặt ra một số vấn đề cần lưu ý trong việc sử dụng phân bón có chứa các nguyên tố trung vi lượng cung cấp cho cây trồng: (i) Trước hết là việc quản lý đăng ký hàm lượng và thành phần các chất trung vi lượng có trong các loại phân bón hiện nay để đánh giá tính hợp lý và tác dụng của các nguyên tố này khi được sử dụng. (ii) Phải xem xét nguyên liệu và công nghệ sản xuất phân bón để biết được ngoài thành phần và hàm lượng thì kích thước các chất tan này có thể xâm nhập được qua lá hay không? (iii) Cần phải có những khuyến cáo có cơ sở về thay đổi tập quán canh tác và sự cung cấp dinh dưỡng qua lá ở các thời kỳ sinh trưởng khác nhau của các loại cây trồng trong những mùa vụ và đất đai khác nhau… để phát huy được hiệu quả của canh tác và lợi ích cho nông dân. Hiện nay, có nhiều loại phân bón lá, bón rễ, tưới gốc.. với rất nhiều thành pah62n và hàm lượng các chất trung vi lượng khác nhau nhưng việc kiểm soát và sử dụng hiệu quả cho cây trồng hầu như chưa được cơ quan nào tổng kết và khuyến cáo trên các cơ sở khoa học và thực tiễn. Điều này, đang là đòi hỏi của sản xuất trước mắt và lâu dài cho một chiến lược sử dụng hiệu quả phân bón cho cây trồng.